کد مطلب:306 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:208
احکام حِضانت (نگهداری و تربیت کودک)
(مسأله 2996) «حِضانت» ـ یعنی نگهداری و پرورش كودك ـ حق و تكلیف پدر و مادر است.
(مسأله 2997) بنابر مشهور مادر در «حِضانت» نوزاد پسر تا دو سال، و نوزاد دختر تا هفت سال اولویّت دارد، به شرط آن كه مادر مسلمان، عاقل و آزاد باشد و به دیگری شوهر نكرده باشد، در غیر این صورت پدر مقدّم است و پس از این مدّت، حضانت با پدر است، ولی اگر پدر مرده باشد، مادر ـ هرچند شوهر كرده باشد ـ بر جدّ و دیگران مقدّم است، واگر مادر در زمانی كه مسئول حضانت و نگهداری كودك است بمیرد، پدر
[508]
بر دیگران در حضانت كودك مقدّم است.
(مسأله 2998)چنانچه پدر و مادر هر دو بمیرند، حقّ حضانت به جدّ پدری می رسد، و در صورت نبودن او، وصیّ پدر و سپس وصیّ جدّ عهده دار تربیت و نگهداری كودك می شوند، و در صورتی كه هیچ كدام از آنان نباشند، خویشاوندان دارای صلاحیت كودك ـ مطابق مراتب ارث ـ هر كدام كه نزدیك تر باشند سزاوارتر خواهند بود، و در صورت تعدّد و تساوی فامیل و عدم توافق، میان آنان قرعه كشی می شود.
(مسأله 2999) چنانچه مادر به هر دلیل شوهر دیگری كرده باشد، حقّ حضانت او با وجود پدر از بین می رود، ولی چنانچه از شوهر دوم جدا شود، بعید نیست حقّ حضانت و نگهداری كودك دوباره به او برگردد، هر چند احوط آن است كه در این مورد با یكدیگر مصالحه نمایند.
(مسأله 3000) حقّ حضانت مادر با طلاق یا ـ نعوذ باللّه ـ زنا از بین نمی رود، مگر این كه صلاحیّت نگهداری كودك را نداشته باشد.
(مسأله 3001) پدر و مادر می توانند در مقابل یكدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر كنند، ولی نمی توانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند كوتاهی نمایند، و در صورت كوتاهی، حاكم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می كند.
(مسأله 3002) در صورتی كه مادر از حقّ حضانت خود بگذرد و به گونه ای باشد كه حقّ كودك از بین نرود و در تربیت و نگهداری كودك اهمال نشود، پدر نمی تواند او را به حضانت مجبور نماید.
(مسأله 3003) مدّتی كه مادر عهده دار حضانت و نگهداری فرزند است، حقّ گرفتن اجرت را دارد و چنانچه كودك از خود دارایی و مال داشته باشد، اجرت مادر از مال او برداشته می شود، و در غیر این صورت اجرت مادر بر عهده پدر است، و در هر صورت نفقه فرزند از مال خود او یا پدرش می باشد.
(مسأله 3004) اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت كودك را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط می شود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی كه در مسائل پیش گفته شد منتقل می شود.
[509]
(مسأله 3005) پس از آن كه كودك ـ دختر باشد یا پسر ـ به سنّ بلوغ و رشد فكری و جسمی رسید، حقّ حضانت پایان می پذیرد و هیچ كس، حتّی پدر و مادر، حقّ حضانت بر او را ندارند.
(مسأله 3006) پیروی از امر پدر و مادر در غیر از انجام كارهای حرام و ترك كارهای واجب عینی(1) بنابر احتیاط لازم است، و مخالفت آنان اگر موجب آزار و بی احترامی به آنان شود، حرام است و فرزندان در هر سنی كه باشند، باید به پدر و مادر خود احترام بگذارند.
(مسأله 2997) بنابر مشهور مادر در «حِضانت» نوزاد پسر تا دو سال، و نوزاد دختر تا هفت سال اولویّت دارد، به شرط آن كه مادر مسلمان، عاقل و آزاد باشد و به دیگری شوهر نكرده باشد، در غیر این صورت پدر مقدّم است و پس از این مدّت، حضانت با پدر است، ولی اگر پدر مرده باشد، مادر ـ هرچند شوهر كرده باشد ـ بر جدّ و دیگران مقدّم است، واگر مادر در زمانی كه مسئول حضانت و نگهداری كودك است بمیرد، پدر
[508]
بر دیگران در حضانت كودك مقدّم است.
(مسأله 2998)چنانچه پدر و مادر هر دو بمیرند، حقّ حضانت به جدّ پدری می رسد، و در صورت نبودن او، وصیّ پدر و سپس وصیّ جدّ عهده دار تربیت و نگهداری كودك می شوند، و در صورتی كه هیچ كدام از آنان نباشند، خویشاوندان دارای صلاحیت كودك ـ مطابق مراتب ارث ـ هر كدام كه نزدیك تر باشند سزاوارتر خواهند بود، و در صورت تعدّد و تساوی فامیل و عدم توافق، میان آنان قرعه كشی می شود.
(مسأله 2999) چنانچه مادر به هر دلیل شوهر دیگری كرده باشد، حقّ حضانت او با وجود پدر از بین می رود، ولی چنانچه از شوهر دوم جدا شود، بعید نیست حقّ حضانت و نگهداری كودك دوباره به او برگردد، هر چند احوط آن است كه در این مورد با یكدیگر مصالحه نمایند.
(مسأله 3000) حقّ حضانت مادر با طلاق یا ـ نعوذ باللّه ـ زنا از بین نمی رود، مگر این كه صلاحیّت نگهداری كودك را نداشته باشد.
(مسأله 3001) پدر و مادر می توانند در مقابل یكدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر كنند، ولی نمی توانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند كوتاهی نمایند، و در صورت كوتاهی، حاكم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می كند.
(مسأله 3002) در صورتی كه مادر از حقّ حضانت خود بگذرد و به گونه ای باشد كه حقّ كودك از بین نرود و در تربیت و نگهداری كودك اهمال نشود، پدر نمی تواند او را به حضانت مجبور نماید.
(مسأله 3003) مدّتی كه مادر عهده دار حضانت و نگهداری فرزند است، حقّ گرفتن اجرت را دارد و چنانچه كودك از خود دارایی و مال داشته باشد، اجرت مادر از مال او برداشته می شود، و در غیر این صورت اجرت مادر بر عهده پدر است، و در هر صورت نفقه فرزند از مال خود او یا پدرش می باشد.
(مسأله 3004) اگر پدر یا مادر صلاحیّت نگهداری و تربیت كودك را نداشته و موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی یا عدم سلامت جسمی فرزند شوند، حقّ حضانت از آنها ساقط می شود و در این صورت حقّ حضانت به ترتیب به افرادی كه در مسائل پیش گفته شد منتقل می شود.
[509]
(مسأله 3005) پس از آن كه كودك ـ دختر باشد یا پسر ـ به سنّ بلوغ و رشد فكری و جسمی رسید، حقّ حضانت پایان می پذیرد و هیچ كس، حتّی پدر و مادر، حقّ حضانت بر او را ندارند.
(مسأله 3006) پیروی از امر پدر و مادر در غیر از انجام كارهای حرام و ترك كارهای واجب عینی(1) بنابر احتیاط لازم است، و مخالفت آنان اگر موجب آزار و بی احترامی به آنان شود، حرام است و فرزندان در هر سنی كه باشند، باید به پدر و مادر خود احترام بگذارند.